Jakie znaczenie ma witamina D dla ciężarnych i rozwoju dziecka

Znaczenie witaminy D w ciąży

Witamina D jest hormonem, który w każdym organizmie ludzkim pełni wiele ról i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Pokrycie zapotrzebowania na tą witaminę jest tylko częściowo możliwe przez spożycie żywności. Większa część jest syntetyzowana endogennie, z wykorzystaniem promieniowania ultrafioletowego. Kobiety ciężarne, szczególnie mieszkające na terenach, gdzie przez dłuższe okresy czasu jest ograniczone nasłonecznienie, przez duże zachmurzenie, są bardzo narażone na niedobory tej witaminy. Taka sytuacja może mieć negatywny wpływ na przebieg ciąży i kondycję matki i dziecka. Problemy zdrowotne jakie mogą się pojawić przy niedoborach witaminy D u ciężarnych, to między innymi niska masa urodzeniowa, nieprawidłowy rozwój kośćca, problemy z oddychaniem u dziecka, wczesne pojawienie się alergii [1].

Jakie znaczenie ma utrzymywanie prawidłowych poziomów witaminy D w ciąży?

Witamina D ma istotne znaczenie już w okresie poprzedzającym ciąże, ponieważ utrzymywanie jej na odpowiednim poziomie wpływa pozytywnie na płodność i ułatwia zajście w ciąże. U osób, które bezskutecznie starają się o dziecko, warto sprawdzić poziom witaminy D. Dla matki, główne niebezpieczeństwa wynikające z niedoborów witaminy D, to między innymi zwiększone ryzyko utraty masy kostnej- szczególnie narażone są kobiety, u których pierwszy trymestr ciąży przypadał na zimę i gdzie nie było dostępu do światła.

Niedobór może również wiązać się ze zwiększonym ryzykiem stanu przedrzucawkowego u ciężarnej oraz nadciśnienia indukowanego ciążą. Szczególnie narażone są kobiety z niedoborami, gdzie jednocześnie występują choroby autoimmunologiczne. Dodatkowo prawidłowy poziom witaminy D, pomaga utrzymać prawidłowy poziom glukozy, co może zapobiegać pojawieniu się cukrzycy ciężarnych [2].

Suplementacja witaminy D

Kiedy u matki, z powodu za małego spożycia lub niedostatecznej syntezy pojawiają się niedobory, może dojść (w najgorszych scenariuszach) do upośledzenia wzrostu płodu, pojawienia się przepukliny przeponowej, niewydolności oddechowej. Wszystkie te powikłania są niebezpieczne dla rozwoju i zdrowia dziecka, a nawet mogą skutkować poronieniem.[3]. Rekomendowana dawka w postaci suplementu wynosi 800-1000 IU, jednak może okazać się trochę niewystarczająca szczególnie w okresie jesienno- zimowym[4].

Czy można przedawkować witaminę D?

Zdrowa osoba nawet przy dużych dawkach suplementacyjnych może nie wykazywać objawów przedawkowania. Przy dawkach bardzo dużych, stosowanych przewlekle może dojść do przedawkowania, które objawia się hiperkalcemią, dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, bólem kości, mięśni i stawów, zawrotami głowy, nudnościami.  U kobiet ciężarnych kwestia ta jest delikatniejsza. Dawki większe niż zalecane postaci suplementów mogą potencjalnie wpływać teratogennie na rozwój płodu. Nie należy w związku z tym stosować nadmiernej suplementacji[5,6].

Źródła witaminy D

Mimo, że głównym źródłem witaminy D dla organizmu jest synteza skórna (80%), występuje ona w niewielkich ilościach w produktach spożywczych. Największe ilości znajdują się w takich produktach jak jaja, masło, mleko i jego przetwory, ryby i tran[6].

Czy witamina D wpływa na prawidłowy rozwój?

Nie ma wątpliwości o istotności witaminy D zarówno u kobiet ciężarnych, jak i w całej populacji. Zapewnienie odpowiednich poziomów wpływa zarówno na zdrowie mamy, jak i na prawidłowy rozwój dziecka. Poza czynnikami żywieniowymi i ekspozycją na słońce, warto byłoby uwzględnić indywidualny metabolizm, który może wpływać ograniczająco na poziom witaminy D w surowicy. Oznaczenie poziomu witaminy D pozwala na indywidualne dopasowanie właściwej dawki i utrzymanie optymalnych poziomów.

1. Marangoni F., Cetin I., Verduci E., Canzone G., Giovanini M., Scollo P., Corsello G., Poli A., :Maternal Diet and Nutrient Requirements in Pregnancy and Brestfeeding. An Italian Consensus Document. Nutrients 2016;8(10):629
2. Czech-Kowalska J., Wietrak E., Popiel M.: Znaczenie witaminy D w okresie ciąży i laktacji. GinPolMedProject 2011;1(19):48-60
3. Kapka-Skrzypczak Lucyna, Niedźwiedzka J., Skrzypczak M, Diatczyk J., Wojtyła A.,: Dieta ciężarnej a ryzyko wad wrodzonych dziecka. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2011;4(17):218-223
4. http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2015/01/pnm_2014_865-871.pdf
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3798924/
6. Ciborowska H., Rudnicka A.: Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. W: Ciborowska H., Rudnicka A.:Dietetyka- żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wyd. 4, rozszerzone i uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2014. s.135-146. ISBN 978-83-200-4867-4.