Zapotrzebowanie na wodę przez seniora

Składniki mineralne dla seniora

W ostatnim artykule pisaliśmy o tym na które witaminy w diecie seniora powinniśmy zwrócić szczególną uwagę. A co ze składnikami mineralnymi? Jakie jest zapotrzebowanie na wodę? Czy w podeszłym wieku potrzebujemy więcej czy mniej wapnia? Czy któryś z pierwiastków jest już wtedy  mniej potrzebny?

Zapotrzebowanie seniorów na większość składników mineralnych jest zbliżone do zapotrzebowania dla osób w średnim wieku. Jednak trudniej jest pokryć takie samo zapotrzebowanie przy mniejszej kaloryczności ponieważ z wiekiem tych kalorii potrzebujemy mniej.

Wapń

Wyjątek stanowi Wapń – zapotrzebowanie na ten pierwiastkiem w wieku podeszłym wyraźnie wzrasta. Wraz z wiekiem pogarsza się wchłanianie wapnia. Gdy do tego dochodzi dieta uboga w ten pierwiastek mogą rozwinąć się niedobory. Podczas niedoboru wapń jest uwalnianiy z kości co z kolei powoduje ubytek masy kostnej. Dobrym źródłem wapnia będzie mleko i produkty mleczne (maślanki, kefiry, sery żółte, sery twarogowe), sardynki, szproty. Z produktów pochodzenia roślinnego:pieczywo, mąki, kasze gruboziarniste, suche nasiona roślin strączkowych, warzywa liściaste. Trzeba pamiętać jednak o tym,że ze względu na obecność fitynaianów i szczawianów, wapń z produktów roślinnych jest gorzej przyswajalny.

Cynk

W podeszłym wieku istnieje również ryzyko niedoboru cynku. Dieta Polaka często zawiera mniej cynku w porównaniu z normami, a po 60 roku życia spożycie tego pierwiastka wyraźnie się zmniejsza ( w szczególności w przypadku mężczyzn). Niedobór cynku najczęściej rozwija się u osób które ograniczają spożycie mięsa i ryb, ponieważ wraz z wiekiem zmniejsza się przyswajalność tego składnika z innych źródeł.Aby dostarczyć odpowiednią ilość cynku na naszym talerzu powinny znaleźć się takie produkty jak: mięso, wątroba, jaja, kasza gryczana, produkty zbożowe z pełnego przemiału, ziarna słonecznika, pestki dyni, migdały, orzechy

Żelazo

Organizm seniora jest również, chociaż w mniejszym stopniu, zagrożony niedoborem żelaza. Problem dotyczy przeważnie kobiet, pomimo iż ze względu na ustanie menstruacji zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest mniejsze. Poza niewystarczającym spożyciem, niedobór żelaza może być spowodowany przyjmowaniem leków (które zmniejszają jego wchłananie), hipochlorhydrią (niedobór kwasu solnego w żołądku), zakażeniem H. pylori  oraz utratą krwi podczas zabiegów operacyjnych.

Najlepszy źródłem żelaza w naszej diecie będą produkty pochodzenia zwierzęcego tj. wątroba, chude czerwone mięso, jaja, mleko. Te produkty zawierają tzw. żelazo hemowe, które się lepiej wchłania (szczególnie, jeśli podawane jest z produktami bogatymi w witaminę C). Żelazo niehemowe (gorzej przyswajalne) znajdziemy w zielonych warzywach, nasionach roślin strączkowych, pełnoziarnistym pieczywie, suszonych owocach oraz orzechach.

Z pozostałych składników mineralnych często odnotowuje się zbyt niskie spożycie magnezu, miedzi, potasu co wiąże się głównie z wspomnianym na początku ograniczeniem ilości pożywienia.
Osoby starsze z powodu większej wrażliwości na sód oraz ryzyko nadciśnienia tętniczego (oraz związanych z nim chorób układu krążenie) powinny ograniczyć spożycie sodu oraz chloru.
Istnieją różne opinie nt. zmian zapotrzebowania na składniki pokarmowe wraz z wiekiem. Polskie normy żywienia nie wskazują na ich większe zapotrzebowanie w wieku podeszłym (za wyjątkiem wyżej wspomnianego wapnia). Jednak ze względu na zmiany fizjologiczne jakie zachodzą w organizmie osoby starszej istnieje ryzyko ich niedoboru.

Seniorze – pij wodę !

Ryzyko odwodnienia u seniora – powody

U osób starszych istnieje bardzo duże ryzyko odwodnienia organizmu, co może być fatalne w skutkach. Dzieję się tak przede wszystkim dlatego że wraz z wiekiem odczuwane jest mniejsze pragnienia niż fizjologiczne zapotrzebowanie, w związku z tym spożycie płynów jest mniejsze. Zmniejszona jest również sprawność wchłaniania wody i składników mineralnych w nerkach. W starszym wieku skóra jest cieńsza i rosną straty związane z wydzielaniem wody przez skórę. Również choroby często występujące w wieku podeszłym tj. cukrzyca lub przewlekłe odmiedniczkowe zapalenia nerek, sprzyjają odwodnieniu. Czasami odwodnienie jest następstwem leczenia np. podczas zażywania diuretyków lub pobytu w szpitalu.

Skutki zdrowotne odwodnienia

Odwodnienie organizmu w starszym wieku występuje o wiele częściej niż jest rozpoznawalne. Jest szczególnie niebezpieczne i w konsekwencji może prowadzić do wielu konsekwencji zdrowotnych m.in:

• zaburzenia mowy i funkcji poznawczych
• bóle,zawroty głowy
• zaburzenia elektrolitowe (które mogą prowadzić do zaburzeń rytmu serca)
• zaburzenia wydalania moczu,zakażenia dróg moczowych, przednerkowa niewydolność nerek
• zmiany ciśnienia krwi
• zaparcia
• spadek masy ciała
• odwodnienie ok. 20% masy ciała może doprowadzić nawet do zgonu.

Zapotrzebowanie na wodę osób starszych

Zapotrzebowanie na wodę zależy między innymi od:

• aktywności fizycznej
• temperatury i wilgotności otoczenia
• wydalania wody : przez skórę i płuca, z moczem i z kałem
• masy ciała
• ilości spożywanego pożywienia
• przyjmowanych leków

Wystarczające spożycie (AI) wynosi 2500 ml dziennie dla mężczyzn i 2000 ml dziennie dla kobiet (z uwzględnieniem wody z napojów i produktów spożywczych). Jeśli chcemy do sprawy podejść bardziej indywidualnie (zalecane!) średnie zapotrzebowanie na wodę wynosi od 30 do 35 ml/kg masy ciała (nie powinno być jednak mniejsze niż 1,5 l na dzień, 1-1,5 ml na 1 spożyta kilokalorię). Np. osoba ważąca 60 kg powinna wypijać ok 1,8 – 2 l dziennie.

Jednak w przypadków kiedy u osoby starszej niesprawność fizyczna utrudnia samodzielne funkcjonowanie, zapotrzebowanie na wodę określamy dokładnie a mianowicie: 100 ml/kg na pierwsze 10 kg masy ciała + 50 ml na kg na kolejne 10 kg + 15 ml/kg na pozostałe kg masy ciała.

Jak uzupełnić niedobory wody?

Wiemy już ile wody senior powinien dziennie wypić. Wodę powinno się pić powoli,w małych ilościach ale często aby stopniowo uzupełniać jej ubytki w ustroju (szczególnie w czasie wzmożonego pocenia) Podczas upałów należy pić więcej. Trzeba pamiętać o tym,że wypita woda nie wchłania się natychmiast, a zaspokojenie pragnienia jest wcześniej niż niedobór płynów ustrojowych zostanie wyrównany. Zakłada się,że zaspokajania pragnienia wyrównuje straty wody tylko w 65-70% – dlatego należy pić więcej niż nam się wydaje,że potrzebujemy (szczególnie w upalne dni). W sytuacji kiedy osoba starsza pragnienie odczuwa w mniejszym stopniu, o niedobory w organizmie naprawdę nietrudno.

Nie należy gasić pragnienie płynami alkoholowymi (np. piwem) – po ich wypiciu zachodzi zwiększone oddawanie moczu oraz większa utrata wody. NIe zalecane są również napoje gazowane oraz energetyzujące.

Do odwodnienia oraz utraty soli mineralnych ( szczególnie potasu i magnezu) dochodzi często podczas długotrwałego przyjmowania środków moczopędnych. Zalecane są wtedy soki warzywne i owocowe lub preparaty zawierających potas

Pamiętając o tym jakie konsekwencje zdrowotne niesie ze sobą odwodnienie oraz fakt,że seniorzy odczuwają mniejsze odczuwanie pragnienia, należy szczególnie zadbać o odpowiednią ilość wypijanej dziennie wody. Kiedy dojdzie do silnego odwodnienia organizmu konieczna jest konsultacja z lekarzem.

1. Błędowski P. i in., Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce, Warszawa: Instytut Pracy i spraw socjalnych 2012.
2. Gajewska D., Redakcja wyd. I polskiego, Podstawy żywienia i dietoterapia, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011, s.518.
3. M. Jarosz, Żywienie osób w wieku starszym, 2008, Pzwl.
4. http://www.izz.waw.pl/attachments/article/33/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf
5. http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/07/2005-1_Gerontologia_9.pdf