Kamica i jej rodzaje

Kamica układu moczowego to choroba, w której powstają  złogi składników chemicznych (zwane kamieniami) i odkładają się w nerce lub drogach moczowych. Choroba rozwija się najczęściej między 30 a 50 rokiem życia, i dwa razy częściej dotyczy mężczyzn.

Ze względu na skład złogów wyróżniamy kamice :

  • szczawianowo-wapniowa
  • fosforanowo-wapniowa
  • moczanowa
  • fosforanowo-magnezowo-amonowa
  • cystynowa
  • ksantynowa

Ogólne zalecenia żywieniowe w kamicy

Zalecenia żywieniowe  różnią się od siebie w zależności od rodzaju kamicy. Wspólnym mianownikiem każdej kamicy będzie:

  1. Zwiększenie podaży płynów (do ponad 2 l). Polecanymi płynami będzie woda stołowa, wody mineralne, napar z brzozy, melisa, słaba herbata. Należy pamiętać o podaży płynu przed snem, co pozwoli rozcieńczyć mocz w godzinach nocnych.
  2. Ograniczenie soli kuchennej oraz produktów wysoko przetworzonych z dodatkiem soli (konserwy), koncentratów spożywczych, przypraw do zup (kostek rosołowych, zup w proszku), produktów z glutaminianem sodu (zupy, sosy w proszku itp.).
  3. Ograniczenie produktów będacych bogatym źródłem kwasy szczawiowego (szpinak, boćwina, szczaw, rabarbar)

Każdy chorujący na kamicę powinien stosować do 3 powyższych zasad. Poniżej przedstawiono wyodrębnione zalecenia żywieniowe w zależności do rodzaju kamicy.

Zalecenia żywieniowe w kamicy szczawianowo – wapniowej

W jadłospisie osoby z kamicą szczawianowo-wapniową zwiększamy spożycie magnezu, fosforanów, cytrynianów, ograniczamy natomiast ilość białka zwierzęcego.

Produkty zalecane w przypadku kamicy szczawianowo wapniowej: produkty zbożowe pełnoziarniste (pieczywo razowe, gruboziarniste kasze, płatki owsiane, jęczmienne), masło, owoce cytrusowe, soki owocowe, warzywa: ogórki, kukurydza, cebula.

Produkty zalecane w ograniczonych ilościach w przypadku kamicy szczawianowo wapniowej: mleko i przetwory mleczne ,mięso i przetwory mięsne, ryby, jaja, zielone warzywa liściaste, warzywa kapustne, sałata, ziemniaki, marchew, buraki, groch, fasola, pomidory, śliwki, agrest, orzechy.

Produkty niewskazane w przypadku kamicy szczawianowo wapniowej: szpinak, szczaw, boćwina, rabarbar, suszone figi, mocna herbata, kawa naturalna, czekolada, kakao, konserwy mięsne, konserwy rybne, kiszonki,  zupy i sosów z proszku, ostre przyprawy i przyprawy z glutaminianem sodu.

Zalecenia żywieniowe w kamicy fosforanowo- wapniowej

Z uwagi na to że kamica fosforanowo-wapniowa rozwija się przy zasadowym odczynie moczu dieta powinna być obfita w produkty zakwaszające (mięso, ryby, wędliny, pieczywo). Również należy zwiększyć ilość magnezu oraz cytrynianów. Ograniczone powinno być spożycie soli oraz produktów będących bogatym źródłem wapnia, fosforanów i szczawianów (mleko i przetwory mleczne, sery, jaja, nasiona strączkowe, konserwy).

Produkty zalecane w przypadku kamicy fosforanowo wapniowej: produkty zbożowe pełnoziarniste (pieczywo razowe, gruboziarniste kasze, płatki owsiane, jęczmienne, makarony) masło, owoce cytrusowe, soki owocowe, mięso, ryby, wędliny

Produkty zalecane w ograniczonych ilościach w przypadku kamicy fosforanowo wapniowej: mleko i przetwory mleczne, jaja, warzywa, ziemniaki, owoce

Produkty niewskazane w przypadku kamicy fosforanowo wapniowej: szpinak, szczaw, rabarbar,  boćwina, mocna herbata, kawa  naturalna, czekolada, kakao, konserwy, koncentraty zup i sosów,  ostre przyprawy i przyprawy z glutaminianem sodu, alkaliczne wody mineralne

Zalecenia żywieniowe w kamicy moczanowej

W przypadku kamicy moczanowej kamienie powstają z kwasu moczowego w moczu o kwaśnym odczynie ( pH poniżej 5,3) i zbytnio zagęszczonym. Tak jak w przypadku dny moczanowej należy ograniczyć podaż związków purynowych (obecnych głównie w mięsie i  produktach mięsnych). Wskazane jest spożycie produktów o właściwościach alkalizujących ( mleko, warzywa, owoce).

Produkty zalecane w przypadku kamicy moczanowej: warzywa, owoce (w szczególności cytrusowe), soki owocowe, mleko, ser twarogowy chudy, miód.

Produkty zalecane w ograniczonych ilościach w przypadku kamicy moczanowej: produkty zbożowe, ryby, drób i inne mięsa gotowane (puryny przechodzą do wywaru).

Produkty niewskazane w przypadku kamicy moczanowej: podroby, baranina, wieprzowina, sardynki, szproty, śledzie, kawior ,wywary mięsne, rybne, mocna herbata, kawa ,naturalna, czekolada, kakao, nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, soja, soczewica), grzyby.

Zalecenia żywieniowe w kamicy fosforanowo-magnezowo-wapniowej

Należy ograniczyć fosforany, których bogatym źródłem będą: sery dojrzewające, sery topione, mleko, żółtko jaja, mięso i przetwory mięsne, ryby, podroby, produkty konserwowe, gruboziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, orzechy, czekolada i kakao. W przypadku kiedy stężenie cytrynianów i ma

Zalecenia żywieniowe w kamicy cystynowej

Dieta w tego rodzaju kamicy polega głównie na ograniczeniu spożycia cystyny – aminokwasu siarkowego występującego w produktach nabiałowych. Podaż płynów powinna być zwiększona do 3 l na dobę, również należy zwiększyć spożycie witaminy B6 (źródłą: orzechy, nasiona strączkowe, drożdze).

Zalecenia żywieniowe w kamicy ksantynowej

W przypadku kamicy ksantynowej zalecenia będą takie same jak w kamicy moczanowej. Ksantyna jest zasadą purynowa, która jest prekursorem kwasu moczowego.

W diecie zwiększamy ilość płynów oraz produktów alkalizujących mocz.

Bibliografia

  1. Ciborowska H., Rudnicka A., Żywienie zdrowego i chorego człowieka, wyd. PZWL, Warszawa, 2014
  2. Krawczyński M. (red.), Żywienie dzieci w zdrowiu i w chorobie, wyd. Help-Med, Kraków, 2015.
Autor
Dietetyk Katarzyna Rucińska

Dietetyk Katarzyna Rucińska

Dietetyk, absolwentka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie