Kamica i jej rodzaje
Kamica układu moczowego to choroba, w której powstają złogi składników chemicznych (zwane kamieniami) i odkładają się w nerce lub drogach moczowych. Choroba rozwija się najczęściej między 30 a 50 rokiem życia, i dwa razy częściej dotyczy mężczyzn.
Ze względu na skład złogów wyróżniamy kamice :
- szczawianowo-wapniowa
- fosforanowo-wapniowa
- moczanowa
- fosforanowo-magnezowo-amonowa
- cystynowa
- ksantynowa
Ogólne zalecenia żywieniowe w kamicy
Zalecenia żywieniowe różnią się od siebie w zależności od rodzaju kamicy. Wspólnym mianownikiem każdej kamicy będzie:
- Zwiększenie podaży płynów (do ponad 2 l). Polecanymi płynami będzie woda stołowa, wody mineralne, napar z brzozy, melisa, słaba herbata. Należy pamiętać o podaży płynu przed snem, co pozwoli rozcieńczyć mocz w godzinach nocnych.
- Ograniczenie soli kuchennej oraz produktów wysoko przetworzonych z dodatkiem soli (konserwy), koncentratów spożywczych, przypraw do zup (kostek rosołowych, zup w proszku), produktów z glutaminianem sodu (zupy, sosy w proszku itp.).
- Ograniczenie produktów będacych bogatym źródłem kwasy szczawiowego (szpinak, boćwina, szczaw, rabarbar)
Każdy chorujący na kamicę powinien stosować do 3 powyższych zasad. Poniżej przedstawiono wyodrębnione zalecenia żywieniowe w zależności do rodzaju kamicy.
Zalecenia żywieniowe w kamicy szczawianowo – wapniowej
W jadłospisie osoby z kamicą szczawianowo-wapniową zwiększamy spożycie magnezu, fosforanów, cytrynianów, ograniczamy natomiast ilość białka zwierzęcego.
Produkty zalecane w przypadku kamicy szczawianowo wapniowej: produkty zbożowe pełnoziarniste (pieczywo razowe, gruboziarniste kasze, płatki owsiane, jęczmienne), masło, owoce cytrusowe, soki owocowe, warzywa: ogórki, kukurydza, cebula.
Produkty zalecane w ograniczonych ilościach w przypadku kamicy szczawianowo wapniowej: mleko i przetwory mleczne ,mięso i przetwory mięsne, ryby, jaja, zielone warzywa liściaste, warzywa kapustne, sałata, ziemniaki, marchew, buraki, groch, fasola, pomidory, śliwki, agrest, orzechy.
Produkty niewskazane w przypadku kamicy szczawianowo wapniowej: szpinak, szczaw, boćwina, rabarbar, suszone figi, mocna herbata, kawa naturalna, czekolada, kakao, konserwy mięsne, konserwy rybne, kiszonki, zupy i sosów z proszku, ostre przyprawy i przyprawy z glutaminianem sodu.
Zalecenia żywieniowe w kamicy fosforanowo- wapniowej
Z uwagi na to że kamica fosforanowo-wapniowa rozwija się przy zasadowym odczynie moczu dieta powinna być obfita w produkty zakwaszające (mięso, ryby, wędliny, pieczywo). Również należy zwiększyć ilość magnezu oraz cytrynianów. Ograniczone powinno być spożycie soli oraz produktów będących bogatym źródłem wapnia, fosforanów i szczawianów (mleko i przetwory mleczne, sery, jaja, nasiona strączkowe, konserwy).
Produkty zalecane w przypadku kamicy fosforanowo wapniowej: produkty zbożowe pełnoziarniste (pieczywo razowe, gruboziarniste kasze, płatki owsiane, jęczmienne, makarony) masło, owoce cytrusowe, soki owocowe, mięso, ryby, wędliny
Produkty zalecane w ograniczonych ilościach w przypadku kamicy fosforanowo wapniowej: mleko i przetwory mleczne, jaja, warzywa, ziemniaki, owoce
Produkty niewskazane w przypadku kamicy fosforanowo wapniowej: szpinak, szczaw, rabarbar, boćwina, mocna herbata, kawa naturalna, czekolada, kakao, konserwy, koncentraty zup i sosów, ostre przyprawy i przyprawy z glutaminianem sodu, alkaliczne wody mineralne
Zalecenia żywieniowe w kamicy moczanowej
W przypadku kamicy moczanowej kamienie powstają z kwasu moczowego w moczu o kwaśnym odczynie ( pH poniżej 5,3) i zbytnio zagęszczonym. Tak jak w przypadku dny moczanowej należy ograniczyć podaż związków purynowych (obecnych głównie w mięsie i produktach mięsnych). Wskazane jest spożycie produktów o właściwościach alkalizujących ( mleko, warzywa, owoce).
Produkty zalecane w przypadku kamicy moczanowej: warzywa, owoce (w szczególności cytrusowe), soki owocowe, mleko, ser twarogowy chudy, miód.
Produkty zalecane w ograniczonych ilościach w przypadku kamicy moczanowej: produkty zbożowe, ryby, drób i inne mięsa gotowane (puryny przechodzą do wywaru).
Produkty niewskazane w przypadku kamicy moczanowej: podroby, baranina, wieprzowina, sardynki, szproty, śledzie, kawior ,wywary mięsne, rybne, mocna herbata, kawa ,naturalna, czekolada, kakao, nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, soja, soczewica), grzyby.
Zalecenia żywieniowe w kamicy fosforanowo-magnezowo-wapniowej
Należy ograniczyć fosforany, których bogatym źródłem będą: sery dojrzewające, sery topione, mleko, żółtko jaja, mięso i przetwory mięsne, ryby, podroby, produkty konserwowe, gruboziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, orzechy, czekolada i kakao. W przypadku kiedy stężenie cytrynianów i ma
Zalecenia żywieniowe w kamicy cystynowej
Dieta w tego rodzaju kamicy polega głównie na ograniczeniu spożycia cystyny – aminokwasu siarkowego występującego w produktach nabiałowych. Podaż płynów powinna być zwiększona do 3 l na dobę, również należy zwiększyć spożycie witaminy B6 (źródłą: orzechy, nasiona strączkowe, drożdze).
Zalecenia żywieniowe w kamicy ksantynowej
W przypadku kamicy ksantynowej zalecenia będą takie same jak w kamicy moczanowej. Ksantyna jest zasadą purynowa, która jest prekursorem kwasu moczowego.
W diecie zwiększamy ilość płynów oraz produktów alkalizujących mocz.
Bibliografia
- Ciborowska H., Rudnicka A., Żywienie zdrowego i chorego człowieka, wyd. PZWL, Warszawa, 2014
- Krawczyński M. (red.), Żywienie dzieci w zdrowiu i w chorobie, wyd. Help-Med, Kraków, 2015.
Autor
