Pacjent z chorobą nowotworową cz.1 – jakie problemy żywieniowe mogą wystąpić w czasie chemioterapii lub radioterapii?
Nowotwory są jedną z głównych przyczyn zgonów wśród ludzi na całym świecie, a drugą pod względem częstości przyczyną śmierci pacjentów w Polsce, zaraz po chorobach sercowo- naczyniowych. Według danych WHO, w 2015 roku z powodu choroby nowotworowej zmarło 8,8 miliona ludzi. Szacuje się, że przez najbliższe dwie dekady liczba chorych na raka wzrośnie nawet o 70%. Bardzo ważnym aspektem zarówno w profilaktyce nowotworów jak i pomocy w czasie leczenia jest żywienie.
Dietetycy jako specjaliści w tej dziedzinie, ale również sami chorzy, ich bliscy i opiekunowie muszą wiedzieć jakie problemy żywieniowe u chorego mogą ich czekać w związku z leczeniem chemio – lub radioterapią.
Zdiagnozowany nowotwór jaka dieta?
Kiedy choroba nowotworowa jest już zdiagnozowana, a pacjent nie rozpoczął jeszcze leczenia, zwykle następuje spadek apetytu lub nawet niechęć do przyjmowania jedzenia, spowodowana gorszą kondycją psychiczną chorego. Diagnoza wyzwala w pacjentach uczucie bezradności czy nawet poddania się i właśnie wtedy, bardzo często zaprzestają przyjmowania regularnych posiłków. W tym czasie należy zachować przede wszystkim zdrową i zbilansowana dietę.
Bogatą w mało przetworzone produkty, pełną witamin, składników mineralnych i kompletną w białko, zdrowe tłuszcze i węglowodany. Posiłki powinny wyglądać wyjątkowo atrakcyjnie, aby pobudzać apetyt. To bardzo ważne, aby chory jak najdłużej jadł regularnie posiłki w konwencjonalnej postaci.
Dieta w czasie leczenia nowotworu
Kwestia żywienia dużo bardziej komplikuje się w czasie, kiedy pacjent przechodzi chemio- lub radioterapię. Zanim leczenie zacznie przynosić oczekiwane efekty, powoduje wiele działań niepożądanych. To ciężki czas zarówno dla samego chorego, ale także dla jego bliskich, kiedy zjedzenie każdego posiłku jest wyzwaniem. W tym czasie nasila się brak apetytu i zaczynają się wymioty spowodowane zaburzoną czynnością podwzgórza oraz działaniem związków peptydowych wytwarzanych przez guz. Na skutek leczenia dochodzi do zniszczenia błony śluzowej jelit i niedoboru laktazy, co może powodować czasową nietolerancję mleka, potraw ze śmietaną, a także soków owocowych czy słodkich deserów.
Dużym problemem jest również wrażliwość chorych na temperatury posiłków, które nie mogą być skrajne – zarówno bardzo ciepłe jak i zbyt zimne dania, mogą spowodować, że nie zostaną zjedzone.
Na skutek leczenia chemio – i radioterapią zmienia się także postrzeganie smaku i zapachu. Chorzy są szczególnie wyczuleni na niektóre zapachy, co również może wywoływać niechęć do jedzenia. Dodatkowo, serwowanie zbyt dużych porcji wzmaga szybsza rezygnację z posiłku, ponieważ chorzy będą bali się wymiotów związanych z uczuciem przepełnienia. Wielu pacjentów w trakcie leczenia cierpi również na biegunki lub wręcz przeciwnie – na przewlekłe zaparcia.
Chorzy na nowotwory przewodu pokarmowego lub górnych dróg oddechowych mogą również zmagać się z dysfagią, czyli zaburzeniami połykania. Jeśli lekarz nie ustalił dla chorego diety przemysłowej, należy pamiętać o podawaniu diety o papkowatej konsystencji.
Wiele problemów, jedno zagrożenie
W żywieniu pacjenta leczonego z powodu nowotworu, może wystąpić wiele przeciwności. Wszystkie one jednak składają się na jedno, bardzo duże zagrożenie tj. niedożywienie. Organizm chorego potrzebuje energii, aby efektywnie walczyć z chorobą, dlatego tak ważne jest, aby zadbać o to, by posiłki były atrakcyjnie przyrządzone, z produktów, które chory preferuje i na które ma w danym momencie ochotę.
Potrawy powinny wyglądać estetycznie, zachęcać, pobudzać apetyt i być dostosowane do możliwości zjedzenia przez osobę leczoną. Niedożywiony organizm dużo trudniej będzie znosił leczenie, a szanse na wyzdrowienie są znacznie niższe.
Dlatego zarówno chorzy jak i opiekunowie, a także dietetycy tworzący jadłospisy, powinni być świadomi jakie trudności mogą pojawić się w czasie leczenia nowotworu, aby lepiej przygotować się na ten czas i ustalić odpowiednią strategię żywieniową, która pozwoli na spokojniejsze przejście procesu leczenia.
Bibliografia:
- http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs297/en/
- Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Wyd. PZWL Warszawa, 2014. ISBN 978-83-200-4867-4.
- Grzymisławki M., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Wyd. Naukowe PWN Warszawa, 2012. ISBN 978-83-01-16492-8.
- http://wco.pl/
Autor
