Problem z prostatą, a dieta

Bardzo dużo mówi się teraz o znaczeniu profilaktyki.  W samym Szczecinie mamy kilkadziesiąt szpitali i przychodni, które oferują szeroki wachlarz programów profilaktycznych. I bardzo dobrze – należy uświadamiać społeczeństwo jak ważna jest profilaktyka i jak istotne ma ona znaczenie w zapobieganiu wielu chorobom – m.in. osteoporozie, chorobom układu sercowo – naczyniowego, chorobom wątroby, a także nowotworom. Jednak w tym wszystkim wciąż mało mówi się o chorobie gruczołu, którego nowotwór jest drugim – zaraz po nowotworze płuc – zabójcą mężczyzn. Mowa oczywiście o gruczole krokowym u mężczyzn, czyli prostacie.

Wydaje mi się, że prostata jest bardzo pomijana w aspekcie profilaktyki i wspomagania  leczenia przy pomocy diety. Są badania, które pokazują, że składniki pożywienia mogą wpływać na rozwój bądź zahamowanie postępowania choroby, jaką jest łagodny rozrost prostaty (BPH).

Prostata (gruczoł krokowy, stercz)

Położona jest zaraz pod pęcherzem moczowym w mężczyzn i składa się z 4 stref. Do rozrostu dochodzi w strefie przejściowej, przez którą przebiega cewka moczowa – dlatego jednym z pierwszych zauważalnych objawów BPH jest utrudnione oddawanie moczu.

Nabłonek wydzielniczy gruczołu krokowego rośnie i dojrzewa pod wpływem androgenów, szczególnie 5-alfa-dihydrotestosteronu, który stymuluje mitozę oraz hamuje zaprogramowaną śmierć komórek stercza.

Jej nadrzędnym zadaniem jest produkcja płynu, który znacząco wpływa na jakość nasienia. Fizjologicznie rośnie ona w okresie pokwitania – osiągając wielkość zbliżoną do kasztana. Po 40 r.ż. zaczyna ponownie rosnąć – i to właśnie od tego momentu łagodny rozrost prostaty może zacząć utrudniać życie dorosłym mężczyznom (im starszy mężczyzna tym ryzyko zachorowania wyższe).

Panowie , którzy mają problem z prostatą skarżą się na uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza, nagłe uczucie potrzeby oddania moczu (tzw. parcie naglące), wzmożone oddawanie moczu w nocy (nykturia), osłabienie strumienia moczu czy ból lub w zaawansowanym stadium zablokowanie ujścia cewki moczowej.

Na rycinie możecie zobaczyć, jak wygląda prostata u pacjentów z łagodnym rozrostem (nie używajcie zamiennie słowa „przerost”, bo nie jest to synonim rozrostu) gruczołu krokowego i bez.

prostata

www.wikipedia.pl

Czy Panowie, dokonując codziennych wyborów w sklepie spożywczym, mogą wpłynąć pozytywnie na  problem z prostatą?

Etiologia choroby nie jest dobrze poznana – i tak jak wiemy, że styl życia, w tym nawyki żywieniowe, wpływają na występowanie nowotworu stercza, tak z BPH nie jest do do końca udowodnione. Co zatem doradzić pacjentowi z łagodnym rozrostem prostaty?

Przede wszystkim należy zwiększyć w diecie udział warzyw (najlepiej świeżych, nisko przetworzonych – wyjątek stanowią przetwory z pomidorów, które są bogatym źródłem likopenu) oraz owoców (z nimi jednak nie należy przesadzać). Ze względu na toczący się w większości przypadków stan zapalny należy zwiększyć podaż pełnowartościowego białka oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega – 3.

Należy wyeliminować słodzone napoje, produkty smażone (unikać też wędzonych), produkty wysoko przetworzone, bogate w konserwanty, barwniki i inne sztuczne dodatki. Rezygnacja z palenia papierosów oraz picia alkoholu wydaje się być raczej oczywista.

Substancje, które mogą wpływać na wystąpienie, progresję lub zahamowanie BPH

  • LIKOPEN

Dieta bogata w antyoksydanty, takie jak m.in. likopen (występujący m.in. w pomidorach i w jego przetworach) wpływa ochronnie na gruczoł krokowy.  Likopen (tudzież jego metabolit, apo-10-likopenal) zwiększa ekspresję BCO2 (oksydaza 9’-10’ beta-karotenu) oraz zmniejsza proliferację komórek androgeno-wrażliwych, przyczyniając się do zmniejszenia NF-kappaB (kompleks białkowy, którego zaburzone wydzielanie przyczynia się m.in. do powstawania zapaleń i nowotworów).  Sugeruje to, że wyższe stężenie BCO2 tłumi rozwój przede wszystkim nowotworu prostaty, ale także poprzez działanie na NF-kappaB może przyczynić się do zahamowania dalszego rozrostu prostaty.

  • EGCG

Innym przeciwutleniacz, który warto wdrożyć do codziennego jadłospisu jest galusan epigallokatechiny (EGCG), który znajdziemy m.in. w zielonej herbacie. EGCG zmniejsza poziom glukozy, cholesterolu, cytokin prozapalnych, IGF (insulinopodobny czynnik wzrostu) oraz zwiększa ekspresję gruczołów IGFBP- 3 (białko wiążące insulinopodobny czynnik wzrostu) oraz PPAR’s (receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów) czyli steroidowe receptory jądrowe, w prostacie. Działa on także pobudzająco na enzymy antyoksydacyjne, przez co działa anty rozrostowo na gruczoł.

Nie znaczy to, że nie należy uwzględniać tutaj innych antyoksydantów! Selen, beta-karoten, izoflawonoidy, antocyjany i wiele innych, znajdujących się w świeżych warzywach i owocach przeciwutleniaczy m.in. zmniejsza stres oksydacyjny, przez co także może hamować progresję choroby.

problem z prostatą

  • CYNK

Warto by było także zwrócić uwagę na badanie Adolfssona i wsp., którzy postanowili zbadać czy cynk (Zn) ma znaczenie w patologii łagodnego rozrostu prostaty. Badacze postanowili sprawdzić działanie kwasu lizofosfadynowego (występującego np. w leku Sildenafil) (LPA), LPA z testosteronem plus do tego sprawdzili, czy cynk może wywierać działanie inhibitora 5-fosfodiesterazy. Badanie rzuca nowe światło na niedoceniany cynk – okazuje się, że cynk wpływa na replikację kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) oraz na syntezę białek w rozrośniętej prostacie, a także pośrednio wykazuje działanie podobne do inhibitora 5-fosfodiesterazy i hamuje proliferację komórek stymulowaną przez LPA.

  • SIEMIĘ LNIANE

Badanie z 2015 roku pozwala dodać kolejny „plus” do długiej listy zalet siemienia lnianego.  W badaniu przeprowadzonym na szczurach stwierdzono, że siemię lniane działa na zasadzie 5-alfa-finasterydu, w wyniku czego blokuje rozrost (spowodowany propionianem testosteronu), supresję VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego) oraz proliferację komórek.

  • DIETA WYSOKOTŁUSZCZOWA NA PROBLEM Z PROSTATĄ

Shankar i wsp. postanowili prześledzić literaturę i dowiedli, że dieta wysokotłuszczowa wpływa negatywnie na funkcjonowanie gruczołu krokowego. Wskazali, że dieta wysokotłuszczowa, może przyczyniać się do rozwoju BPH poprzez zwiększenie stresu oksydacyjnego  i nasilenie zapalenia w gruczole prostaty. Następuje wzrost wydzielania prozapalnych cytokin oraz poprzez zwiększenie transkrypcji genów regulujących szlaki NF-kappaB (o którym pisałam wcześniej) oraz (STAT) – 3. Oba szlaki działają jako czynniki transkrypcyjne potrzebnych do regulacji genów biorących udział w proliferacji, przeżyciu, angiogenezie, inwazji i zapalenia.

  • OKSYSTEROL

Pozostając w temacie tłuszczów to niewątpliwie fatalny wpływ na stercz ma 27-hydroksysterol (27-HC) czyli oksysterol (produkt utleniania cholesterolu). Okazuje się, że wpływa on na progresję rozrostu gruczołu krokowego poprzez hamowanie indukowanej apoptozy oraz indukuje proliferację i zwiększa wydzielanie czynników transkrypcyjnych dla receptorów androgenowych (AR).  Zmniejszenie ekspresji AR wraz z siRNA było dodatnio skorelowane ze zmniejszeniem indukowanej oksysterolem proliferacji.

Dieta, rozumiana jako właściwy, prozdrowotny sposób odżywiania się, wpływa na wszystkie aspekty naszego funkcjonowania. Bardzo się cieszę, że jest coraz więcej badań dotyczących nie tyle farmakoterapii czy leczenia inwazyjnego łagodnego rozrostu prostaty, ale wpływu składników odżywczych na zahamowanie – bądź progresję – gdy występuje problem z prostatą.

  1. Bibliografia:
  2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27840359
  3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27406859
  4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27406826
  5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10357260
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25012523
  7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25785559
  8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25733304
  9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26732475
  10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26417612
  11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27348728
  12. https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/viewFile/12061/9939
  13. https://zip.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyProfilaktyczne

Autor

anna wolska

Anna Wolska

Dietetyk kliniczny.