Jak powszechnie wiadomo codzienna dieta człowieka to jeden z najważniejszych elementów stylu życia. Wpływa ona na nasze zdrowie i samopoczucie, a także warunkuje prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Ciągle słyszymy: „Jedz zdrowo!”, „Zmień swoje nawyki żywieniowe na lepsze!”. Tylko skąd wiadomo, co to znaczy zdrowe odżywianie czy prawidłowe nawyki żywieniowe? Co chwilę w Internecie lub przeróżnych magazynach można przeczytać o nowych modnych dietach czy zaleceniach dotyczących odżywiania, które niestety nie zawsze są dla nas odpowiednie. Czym w takim razie powinniśmy się kierować przy naszych codziennych wyborach żywieniowych? Odpowiedź jest zaskakująco łatwa! Najprostszym i skrótowym sposobem przedstawienia zasad prawidłowego żywienia jest „Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej”. Więcej na jej temat dowiesz się czytając ten artykuł.
Cofnijmy się w czasie, czyli trochę o historii piramidy żywienia
Historia powstawania piramidy żywieniowej jest długa. Już w 1894 roku ogłoszone zostały pierwsze tabele żywienia i standardy dietetyczne. Były one przeznaczone dla mieszkańców Stanów Zjednoczonych i zawierały jedynie białka, tłuszcze oraz węglowodany. Kiedy zakończyła się pierwsza wojna światowa Amerykański Departament Rolnictwa ogłosił pierwsze zalecenia żywieniowe, które odnosiły się do 5 grup produktów spożywczych. Przez następne kilkadziesiąt lat ulegały one licznym modyfikacjom, jednak społeczeństwo i tak się do nich nie stosowało, gdyż…nie były dla nich wystarczająco jasne. Jednak w 1980 roku utworzony został pierwszy przewodnik żywieniowy, który w łatwy i przystępny sposób przedstawiał Amerykanom zasady zdrowego żywienia. Od tamtego przełomowego momentu takie przewodniki były odświeżane i wydawane co 5 lat. W 1992 roku Amerykański Departament Rolnictwa wydał Food Guide Pyramid, czyli tłumacząc na język polski Piramidę Żywienia. Miała ona na celu rozpowszechnienie zasad prawidłowego odżywiania. Już wtedy jej forma graficzna była podobna do obecnej, gdyż u podstawy piramidy znajdowały się produkty, które należało spożywać w największych ilościach, a im wyżej w piramidzie, tym można było znaleźć żywność, którą należy spożywać rzadziej. Na wzór tej piramidy w 1995 roku powstała pierwsza polska piramida żywienia Instytutu Żywności i Żywienia. Uwzględniała ona 5 grup produktów, czyli: produkty zbożowe, warzywa, owoce, mleko wraz z produktami mlecznymi, a także mięso. Zabrakło w niej jednak olejów roślinnych oraz słodyczy. Wiedza dietetyczna stale się rozwijała, a wraz z nią ewoluowały piramidy żywieniowe. Na przestrzeni lat oprócz zaleceń dotyczących żywienia w piramidzie swoje miejsce znalazła także aktywność fizyczna. Najnowszą i obecnie stosowaną piramidą żywieniową dla osób dorosłych jest „Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej”, która została opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia w 2016 roku.
Co przedstawia najnowsza piramida żywienia?
Najnowsza „Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej” w skrótowy, graficzny sposób przedstawia zasady prawidłowego odżywania się. Należy jednak pamiętać, iż jest ona przeznaczona dla zdrowych osób dorosłych i ma na celu utrzymanie ich dobrego zdrowia przez długie lata. Podstawą dobrej diety jest jej indywidualny dobór i w przypadku, gdy dana osoba jest na coś chora należy zwrócić się o pomoc do lekarza lub dietetyka, a nie samodzielnie układać dietę jedynie na podstawie zasad piramidy żywieniowej.
Odczyt piramidy jest bardzo prosty. Produkty, które znajdują się u jej podstawy powinny być spożywane częściej oraz w większej ilości. Natomiast im wyżej jest dany produkt, tym rzadziej powinno się go włączać do naszej codziennej diety. Owoce i warzywa stanowią podstawę piramidy. Powinny one stanowić aż połowę tego co jemy! Dlatego warto „polować” na sezonowe owoce i warzywa oraz docenić ich smak i wartości odżywcze. Na kolejnym szczeblu piramidy znajdują się produkty zbożowe, następnie widnieje nabiał, a dwa ostatnie szczeble to mięso, nasiona roślin strączkowych, ryby, jaja oraz tłuszcze. Na samym dole piramidy jest umieszczona aktywność fizyczna, która jest równie ważna dla naszego zdrowia jak odpowiednia dieta. Według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia powinno się na nią poświęcać od 30 do 45 minut dziennie. Na prawym boku piramidy umieszczone są zalecenia uzupełniające, które mówią nam między innymi, że warto zrezygnować z cukru, a sól zastąpić ziołami. Zalecane jest także spożywanie odpowiedniej ilości wody – przynajmniej 1,5 litra dziennie. „Piramidę Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej” można znaleźć na stronie internetowej Instytutu Żywności i Żywienia. Oprócz graficznego przedstawienia zbilansowanej diety i zdrowego stylu życia w postaci piramidy na stronie tej można znaleźć również 10 zasad zdrowego żywienia, które się powiązane właśnie z tą piramidą. Warto, abyś kierował się nimi przygotowując swoje codzienne posiłki!
„Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej” to z pewnością podstawa prawidłowych zaleceń żywieniowych i powinna się nią kierować każda zdrowa, dorosła osoba dobierając produkty spożywcze. Zostały też stworzone jej modyfikacje: dla osób starszych oraz dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 18 lat. Osobną piramidę żywieniową mają także sportowcy. Piramida żywienia to bardzo prosty sposób przedstawienia tego, co w diecie jest najważniejsze, dlatego jeśli jesteś zdrową, dorosłą osobą to kieruj się nią przy doborze produktów żywieniowych, zamiast stosować się do kolejnej „diety-cud” znalezionej w Internecie. Na pewno wyjdzie Ci to na zdrowie!
Bibliografia:
1) Beata Całyniuk, Elżbieta Grochowska-Niedworok, Agnieszka Białek, Natalia Czech, Anna Kukielczak; „Piramida żywienia – wczoraj i dziś”; Zakład Żywienia Człowieka, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
