NORMY ŻYWIENIA IŻŻ
Co to są normy żywienia?
Normy żywienia to normy przyjmowania energii i składników odżywczych takich jak pierwiastki czy witaminy, przyjęte na podstawie określonych badań i aktualnego stanu wiedzy. Ostatnia aktualizacja polskich norm została wprowadzona w 2012 roku. Normy wyrażane są w przeliczeniu na przeciętną, na jeden dzień. Uwzględniają zapotrzebowanie na podstawie podziału na płeć, wiek, stan fizjologiczny, masę ciała i aktywności fizycznej.
Normy wprowadzane są w celu określenia ilości składników, które muszą być przyjęte w żywności lub są zalecane. Zapewniają prawidłowy rozwój i odżywienie organizmu oraz utrzymanie prawidłowego stanu zdrowia. Spożycie zgodne z określonymi zasadami ma przestrzegać przed niedoborami energii i składników odżywczych, a także przed skutkami ich nadmiernego przyjmowania.
Zastosowanie norm w praktyce.
Normy żywienia stosowane są w różnych dziedzinach związanych z żywnością i żywieniem. Dzięki nim możliwe jest:
- jak najdokładniejsze zaplanowanie posiłków i żywienia osób indywidualnych i grup,
- planowanie i monitorowanie podaży żywności w skali kraju,
- ocena stanu odżywienia indywidualnego, grupowego czy populacyjnego,
- ocena jakości żywieniowej produktów spożywczych,
- opracowanie nowych produktów spożywczych, w tym produktów wzbogaconych i specjalnego przeznaczenia żywnościowego,
- ustalanie standardów dotyczących znakowania żywności,
- opracowanie programów edukacji żywieniowej.
Zastosowanie norm jest powszechne, jednak mają one pewne ograniczenia. Poprzez ujednolicenie i pełen uniwersalizm, opracowane są głównie dla ludzi zdrowych i przy różnych jednostkach chorobowych nie mogą być stosowane lub mogą być niewystarczające.
Jak wyglądał rozwój norm?
Pierwsze próby opracowania pojawiły się w XIX wieku i wiązały się z poszukiwaniem sposobu walki z głodem i niedożywieniem. Początkowo były one bardzo różnorodne i odmienne dla każdego kraju. Obecnie pracuje się nad ujednoliceniem i wprowadzeniem ogólnych norm np. dla Unii Europejskiej. W 2010r EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) opracował ogólne zasady ustalania norm na energię i niezbędne składniki odżywcze, węglowodany, błonnik pokarmowy, tłuszcze oraz wodę. W 2012r ukończono prace nad normami na białko.
Nowelizacja norm wynika z ciągłych badań i doświadczeń prowadzonych w społeczeństwie, których celem jest ustalenie jak najkorzystniejszych wyników oraz ujednolicenie norm w wielu krajach.
Co możemy wyróżnić w normach?
Punktem wyjściowym opracowania norm jest określenie zapotrzebowania, czyli najniższego spożycia niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania organizmu i wszystkich jego procesów, przy którym ryzyko powstania niedoboru jakiegokolwiek ze składników jest niemal zerowe.
- EAR – średnie zapotrzebowanie dla grupy – pokrywa zapotrzebowanie około 50% zdrowych, prawidłowo odżywionych, wchodzących w skład grupy osób. Służy głównie do oceny spożycia. Ważne jest, aby spożycie danego składnika nie było mniejsze niż wartość EAR, ponieważ może to prowadzić do poważnych niedoborów.
- RDA – zalecane spożycie – pokrywa zapotrzebowanie ok 97,5% zdrowych i prawidłowo odżywionych osób wchodzących w skład grup. Służy planowaniu żywienia w stopniu indywidualnym.
- AI – wystarczające spożycie – ilość podawana na podstawie badań eksperymentalnych, kiedy wartość EAR nie jest możliwa do ustalenia.
- UL – górny, tolerowany poziom spożycia – jest o najwyższy, tolerowany biologicznie poziom spożycia danego składnika, który nie wywołuje efektów toksycznych. Wskaźnik UL nie jest normą żywienia, określa nam czy ilość przyjętych przez nas składników nie jest zbyt duża, aby doprowadzić do negatywnych odpowiedzi organizmu.
- GDA – wskazane dzienne spożycie – średnia wartość poziomu spożycia składników odżywczych, błonnika oraz sodu w codziennej diecie. Jest to wartość uśredniona dla zdrowego mężczyzny i zdrowej kobiety, podawana przez producenta dobrowolnie.
Gdzie sprawdzać normy?
Jedynym, rzetelnym źródłem jest główna strona Instytutu Żywności i Żywienia, na której bezpłatnie możemy otworzyć, pobrać i przeczytać znowelizowane normy z 2012r. [http://www.izz.waw.pl/attachments/article/33/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf]
Bibliografia:
- Jarosz M, Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, 2012
- Gawęcki J, Żywienie Człowieka. Podstawy Nauki o Żywieniu, 2012, 13-47
Autor
Aneta Walus
„Zdrowe odżywianie i różnego rodzaju nietolerancje pokarmowe to część mojego życia”
Powiązane posty
