NADWAGA I OTYŁOŚĆ DZIECI W POLSCE – kwasy omega 3 cz. 5

NADWAGA I OTYŁOŚĆ DZIECI W POLSCE – kwasy omega 3 cz. 5

SUPLEMENTACJA KWASAMI OMEGA- 3 W POPULACJI KOBIET CIĘŻARNYCH, KARMIĄCYCH PIERSIĄ ORAZ NIEMOWLĄT I DZIECI DO LAT 3   

Głównym źródłem składników odżywczych powinna być odpowiednio zbilansowana dieta. W momencie, gdy z wielu przyczyn codzienna dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na kluczowe składniki odżywcze można zastanowić się nad zastosowaniem suplementacji. Suplementem diety można nazwać środek spożywczy, którego głównym celem jest uzupełnienie podstawowej diety.

Suplement jest skoncentrowanym źródłem składników mineralnych, witamin, bądź środków wykazujących efekt odżywczy czy też fizjologiczny, złożonych lub też pojedynczych. Wprowadzany do obrotu w postaci umożliwiającej dawkowanie w formie: drażetek, kapsułek, tabletek, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem, saszetek z proszkiem i innych podobnych w formie płynów oraz proszków. Przez suplementację można rozumieć również jej wzbogacanie przez dodawanie środków spożywczych kilku bądź jednego ze składników odżywczych, bez znaczenia czy naturalnie pojawia się on w danym środku spożywczym czy też nie, w celu korygowania niedoborów lub zapobiegania niedoborom tych składników odżywczych w określonych grupach ludności czy w całych populacjach.

W naszym kraju suplementy diety to produkty podlegające ścisłym regulacjom prawnym:

• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia;
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 roku w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety;
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 października 2007 roku w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego;
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 września 2008 roku w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych z dnia 4 września 2008 roku.

Kwasy tłuszczowe omega – 3 są bardzo ważnym składnikiem diety. Kwas ALA, jeden spośród nich nie jest syntezowany przez ludzki organizm i jest uważany za głównego prekursora całej reszty kwasów z tej rodziny, a przede wszystkim długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych LC – PUFA, a w tym kwasów DHA oraz EPA. Głównym źródłem EPA oraz DHA są owoce morza, ryby morskie, olej rybi. Kwasy omega – 3 mają właściwości przeciwzapalne oraz zapobiegają miażdżycy naczyń krwionośnych, dlatego też znalazły zastosowanie w zwalczaniu przewlekłych chorób zapalnych, w zapobieganiu zespołowy metabolicznemu i chorobom sercowo – naczyniowym. Duże znaczenie ma także zapewnienie odpowiedniej podaży omega – 3 kobietom w wieku rozwojowym, w okresie laktacji oraz ciąży. Bardzo istotne w tym czasie jest dostarczenie organizmowi rozwijającego się płodu oraz dziecka kwasu DHA, który w większych ilościach odkłada się w ośrodkowym układzie nerwowym [1].

Polska należy do krajów dosyć mocno zagrożonych niedoborem kwasów omega – 3. Wyniki Wieloośrodkowego Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Ludności wykazują, że spożycie ryb w naszym kraju nie jest odpowiednie. Średnie codzienne spożycie ryb wynosiło około 16g przy rekomendowanym spożyciu 35g. U kobiet spożycie ryb mieściło się poniżej rekomendowanej wartości i oscylowało w granicy 15g (zalecane 30g).

Z ogólnopolskich badań sposobu żywienia wynika, że spożycie DHA w grupie kobiet 19 – 30 lat wynosiło 110mg, zaś u kobiet w okresie 31 – 50 lat odpowiednio 120mg. Całodobowa dieta nie pokrywała więc rekomendowanych przez Instytut Żywności i Żywienia 200mg.

Dieta bogata w kwasy omega – 3 powinna głównie zachęcać do spożywania ryb morskich. Biorąc pod uwagę kobiety ciężarne i karmiące oraz dzieci powinno się zwracać przede wszystkim uwagę nie tylko na ilość, a bardziej jakość produktów rybnych znajdujących się w żywieniu. Zamiennie należy podawać konkretne suplementy. Suplementy powinny być dobierane biorąc pod uwagę dawkę oraz jakość.

KOBIETY W CIĄŻY ORAZ MATKI KARMIĄCE   

Kobiety w ciąży oraz te karmiące powinny suplementować codziennie dawkę nie mniejszą niż 200mg DHA. Jednakże w przypadku niskiego spożywania produktów bogatych w kwasy omega – 3 należy wziąć pod rozwagę suplementację o wiele wyższą, nawet do 600mg dziennie. Rekomenduje się dodatkową suplementację DHA, w momencie gdy dodatkowa ilość tego kwasu z rodziny omega – 3 podwyższa osoczowy poziom tego składnika w pępowinowej krwi. Wiele badań wykazało, że stosowanie LC – PUFA przez kobiety ciężarne może mieć bardzo korzystny wpływ na rozwój narządu wzroku, na rozwój psychoruchowy czy na obniżenie ryzyka wystąpienia alergii w późniejszym wieku [1].

ZALECENIA SPOŻYWANIA OMEGA – 3 U NIEMOWLĄT ORAZ DZIECI DO 3 ROKU ŻYCIA   

Suplementacja DHA, jeżeli dotyczy niemowląt może być bardzo korzystna w momencie, gdy dostarczanie DHA z pożywieniem jest niewystarczająca.

    Zespół ekspertów przyjmuje:

• Zawartość EPA nie powinna być mniejsza od DHA, a zawartość DHA nie powinna być większa niż zawartość omega – 3,
• Zawartość omega- 3 nie powinna przekraczać 2% kwasów tłuszczowych,
• Zawartość omega – 6 nie powinna przekraczać 2% kwasów tłuszczowych.

Suplementacja omega – 3, jeżeli dotyczy dzieci do 3 roku życia powinna wynosić w granicach 100 – 200mg na dobę. U dzieci, które w diecie nie spożywają odpowiedniej ilości ryb powinno się uwzględnić suplementację tych kwasów [1]. Jak wynika z ogólnopolskich badań sposobu żywienia, spożycie DHA u dzieci w wieku 1 – 3 lat wynosi średnio 10mg/dobę.

BEZPIECZEŃSTWO SUPLEMENTACJI KWASAMI OMEGA – 3   

Istotnym jest zapewnienie jak najwyższej jakości pochodzenia DHA, bez ryzyka jakiegokolwiek zanieczyszczenia dioksynami czy metalami ciężkimi, które mogą być bardzo szkodliwe dla płodu. Ryby czy suplementy diety mogą być znakomitym źródłem kwasów omega – 3. Jednakże spożycie ryb u małych dzieci jest bardzo niskie, a co za tym idzie bardzo małe jest spożycie kwasów omega – 3.

Poprzez przeniesienie obserwacji oraz wyników badań, które były prowadzone na osobach dorosłych, można mówić o potencjalnych korzyściach wynikających z suplementacji długołańcuchowymi kwasami omega – 3 w obszarze profilaktyki chorób powiązanych z zespołem metabolicznym oraz ryzykiem miażdżycy. Pomimo braku konkretnych badań w grupie wiekowej dzieci, powinno się brać pod uwagę wypływające korzyści ze spożywania kwasów omega – 3, na co wskazują dane o bardzo wczesnych początkach postępujących procesów miażdżycowych już od pierwszych lat.

Najlepszym źródłem kwasów omega – 3 w podstawowej diecie są tłuste ryby morskie, które pokrywają zapotrzebowanie na kwasy omega – 3 jeżeli są spożywane przynajmniej 1 – 2 razy w tygodniu. Jednak z powodu istniejącego ryzyka zanieczyszczeń ryb dioksynami czy metylortęcią w przypadku małych dzieci, kobiet planujących ciąże, matek karmiących, kobiet ciężarnych, należy ze szczególną ostrożnością wybierać gatunki ryb. Bardzo duża zawartość dioksyn może znajdować się w wędzonych szprotkach czy wędzonym bałtyckim łososiu, zaś metale ciężkie mogą występować w wędzonym śledziu, przy najmniejszym stopniu zanieczyszczeń w norweskim łososiu wędzonym.

To olej pozyskiwany z ryb morskich jest bazą do wytworzenia suplementów kwasu omega – 3. Nowym źródłem kwasu omega – 3 są oleje z alg morskich. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności jasno potwierdził bezpieczeństwo ich spożywania. Istotna jest obecność odpowiednich proporcji witaminy E, będącej przeciwutleniaczem w przypadku tych suplementów, które zawierają wielonienasycone  kwasy tłuszczowe, co wiąże się z ryzykiem ich peroksydacji [1].   

1. NADWAGA I OTYŁOŚĆ DZIECI W POLSCE – wprowadzenie, przyczyny, epidemiologia oraz powikłania cz. 1
2. NADWAGA I OTYŁOŚĆ DZIECI W POLSCE – rola czynników środowiskowych, okresu okołoporodowego, rodziny oraz nieprawidłowe nawyki żywieniowe cz. 2
3. NADWAGA I OTYŁOŚĆ DZIECI W POLSCE – wpływ mediów i sposoby prewencji cz. 3
4. NADWAGA I OTYŁOŚĆ DZIECI W POLSCE – nawyki żywieniowe cz. 4

Martwisz się o prawidłowe żywienie Twojego dziecka? Zasięgnij porady u specjalisty. Znajdź dietetyka w swoim mieście na portalu dietetyk.pl

1. Czajkowski K., Charzewska J., Chybicka A., Ryżko J. i wsp.: Stanowisko grupy ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega – 3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3, Standardy Medyczne 2010, t. 7, 729 – 736.