Dna moczanowa – co to za schorzenie?
Dna moczanowa inaczej nazywana skazą moczanową albo podagrą, to choroba zapalna stawów którą powoduje nadmierne stężenie kwasu moczowego we krwi (hiperurykemia) w wyniku zaburzonej przemiany materii, a dokładniej nieprawidłowego katabolizmu puryn. Wyróżniamy dnę pierwotną (stan wywołany zwiększonym wytwarzaniem kwasu moczowego spowodowane jego zwiększoną syntezą i upośledzonym wydzielaniem przez nerki) i dnę wtórną (która polega na nadmiernym gromadzeniu się kwasu moczowego w organizmie).
Dna moczanowa – czynniki ryzyka
Dna moczanowa występuje zdecydowanie częściej u mężczyzn niż u kobiet (kobiece estrogeny działają ochronnie, dopiero po menopauzie kobiety mają podobne stężenie kwasu moczowego do mężczyzn). Na nadmiar wytwarzania kwasu moczowego w organizmie mają wpływ między innymi uwarunkowania genetyczne. Czynnikiem ryzyka zachorowania na dnę moczanową jest również występująca hiperlipidemia, nadwaga oraz nieprawidłowa dieta (bogatopurynowa).
W badaniach chińskich naukowców wykazano że czynnikami ryzyka zachorowania na dnę jest wysokie spożycie alkoholu, zbyt mała ilość błonnika w diecie, folianów oraz witaminy C. Inne badania pokazują, że duże ryzyko powstawania dny jest u osób które spożywają duże ilości mięsa i owoce morza, a mniejsze u osób które są na zrównoważonej, zdrowej diecie. Dna moczanowa jest bez wątpienia chorobą dietozależną, dlatego ważne jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych przez osoby które na nią chorują bądź są w grupie ryzyka.
Dna moczanowa – Jaka dieta?
Osoba cierpiąca na dnę moczanową przede wszystkim powinna wyeliminować z diety pokarmy o dużej zawartości związków purynowych. Ważna jest również regularność przyjmowanych posiłków (4-5 x dziennie), a ostatni posiłek powinien być zjedzony minimum 3 godziny przed pójściem spać (ze względu na to, że w nocy zwiększa się ilość zatrzymywanego kwasu moczowego w organizmie).
Jadłospis powinien być zbilansowany (dostarczać odpowiednie ilości wszystkich makro i mikroskładników). Dieta bogato tłuszczowa wzmaga wchłanianie zwrotne moczanów w kanalikach, natomiast dieta bogata w węglowodany – wydalanie tych związków wraz z moczem. W związku z tym dieta nie powinna być tłusta, a głównym składnikiem diety powinny być węglowodany. Osoba ze zdiagnozowaną chorobą nie powinna być również na coraz bardziej popularnej diecie wysokobiałkowej.
Chory na dnę moczanową powinien wypijać około 3 litrów płynów dziennie (wody mineralne i alkaliczne). Nie należy pić alkoholu, kawy naturalnej i kakao. Dzienny jadłospis powinien zawierać nie więcej niż 300 mg puryn na dzień (a w okresie zaostrzenie dolegliwości lub wysokiej hiperurykemi nie wiecej niz 120 mg). Przy przestrzeganiu diety ubogopurynowej należy wybierać produkty o niskiej zawartości związków purynowych takich jak : chleb, jaja, jarzyny, warzywa kapustne z wyjątkiem brokułów i pomidorów, chude sery twarogowe,mleko,napoje mleczne fermentowane (kefiry,maślanki, jogurty naturalne, mleko acidofilne), produkty zbożowe (głównie ryż), owoce (z wyjątkiem rabarbaru).
Dna moczanowa – co wykluczyć podczas diety?
Z diety należy wykluczyć: szproty, śledzie, sardynki, podroby mięsne (wątroba, nerki), wieprzowinę, nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soczewica), szpinak, szczaw, grzyby, tłuste białe sery, sery podpuszczkowe, pleśniowe i topione. Niedozwolone są: sosy z mięsa, galarety mięsne, wywary mięsne, galantyny, konserwy, potrawy z mięsa młodych zwierząt. Również z jadłospisu należy wykluczyć: czekoladę, przyprawy korzenne, musztardę, pieprz, ostre marynaty. Przyrządzane potrawy powinny być łagodne i najlepiej sporządzone za pomocą gotowania, duszenia bez obsmażania lub pieczenia. Mięso przez osobę z dną moczanową powinno być spożywane w ograniczonej ilości (często do 50 g dziennie lub np.tylko 2 x w tygodniu) oraz powinno być gotowane w dużej ilości wody. Niewskazane jest smażenie oraz pieczenie i duszenie metodą tradycyjną.
Szczegółowe zalecenia dietetyczne w dnie moczanowej zależą od stanu w jakim znajduję się osoba chora. W czasie nasilonych dolegliwości dieta powinna być mocno rygorystyczna, natomiast w okresie remisji, możemy pozwolić sobie na więcej. W zdiagnozowanej dnie moczanowej, należy stosować leki, ponieważ sama dieta ich nie zastąpi, jednak stosowanie się do zaleceń dietetycznych może bardzo pomóc. Zażywanie samych leków, bez zmiany diety, niestety mija się z celem.
Bibliografia
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka- żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, ISBN 978-83-200-3988-7
- Jarosz M. “Praktyczny podręcznik dietetyki” Instytut Żywności i Żywienia 2010
Autor
