Dietetyk w ramach POZ

Czy w ramach POZ potrzeba poradnictwa dietetycznego?

W ostatnim roku bardzo dużo mówi się o tym, że tacy specjaliści, jak dietetycy czy fizjoterapeuci, powinni zostać włączeni do obszaru podstawowej opieki medycznej (POZ) i uzyskać regulacje prawne wykonywanego zawodu. Specjaliści postanowili wziąć sprawy w swoje ręce i napisali projekt ustawy. Aktualnie trwa zbieranie jak największej ilości podpisów pod projektem. Więc walczymy! Ale czy słusznie? Czy naprawdę dietetyk (w artykule skupię się konkretnie na tym zawodzie, co nie oznacza, że inne są mniej ważne!) powinien przyjmować na NFZ i być uczestnikiem całego sztabu specjalistów, leczących pacjenta? Z jakimi chorobami lub dolegliwościami pacjent powinien zgłosić się do dietetyka?

Szanowni Państwo, w samej tylko „Dietetyce” H. Ciborowskiej opisanych jest ok. 87 przypadków chorobowych dzieci i osób dorosłych, u których konieczne jest zastosowanie odpowiedniej diety [1].

Tak naprawdę większość chorób z jakimi borykają się ludzie na świecie, powinna być konsultowana dietetycznie. Sporo się teraz mówi o diecie w chorobach autoimmunologicznych, takich jak celiakia czy Hashimoto, w których stosuje się odpowiednie protokoły żywieniowe, które ograniczają szkodliwe dolegliwości oraz skutki wynikające z autoagresji.  Coraz więcej badań wskazuje, że choroby o podłożu psychicznym, jak np. depresja, także mają swoje podłoże w układzie pokarmowym [11,12]. W świetle najnowszych doniesień dietoterapia fantastycznie wpływa na poprawę funkcjonowania osób borykających się z autyzmem i zaburzeniami z jego spektrum (ASD) [5,6,7,8].

Zastosowanie odpowiedniej, dobrze zbilansowanej diety jest KONIECZNIE w leczeniu zespołu metabolicznego. Według klasyfikacji IDF (International Diabetes Federation) do jego stwierdzenia należy posiadać min. 3 z podanych nieprawidłowości: otyłości brzusznej (u kobiet norma obwodu w talii wynosi do 88 cm, u mężczyzn zaś do 102 cm), podwyższony poziom trójglicerydów (norma do 150 mg/dl), frakcja HDL cholesterolu poniżej 50 mg/dl u kobiet i poniżej 40 mg/dl u mężczyzn – lub leczenie dyslipidemii, ciśnienie tętnicze powyżej 130/85 mmHg lub leczenie nadciśnienia tętniczego (według ESH i ESC rozpoczyna się od 140/90 mmHg) lub podwyższonej glikemii na czczo (powyżej 100mg/dl) lub leczonej już cukrzycy typu II. Uznaje się, że kryteria WHO z 1999r. służące do rozpoznania zespołu metabolicznego są nieaktualne. Mówi się, że zespół metaboliczny stał się chorobą cywilizacyjną (!) – a przecież do jego powstania przyczynia się głównie niewłaściwa dieta i brak aktywności fizycznej! [2].

Wielu ludzi mogło by uniknąć chorób i powikłań wynikających z zespołu metabolicznego dzięki prawidłowej edukacji żywieniowej! Otyłość już w 1997 roku została sklasyfikowana przez Światową Organizację Zdrowia jako choroba przewlekła, która wymaga leczenia. W znacznym stopniu zagraża ona zdrowiu pacjenta, przyczyniając się do rozwoju innych chorób, jak zaburzenia lipidowe, insulinooporność, leptynooporność, cukrzyca typu II, a przede wszystkim miażdżyca i inne choroby sercowo-naczyniowe [3]. Otyłość bezsprzecznie zwiększa ryzyko zgonu [4].

Odchodząc od zespołu metabolicznego warto podkreślić, że leczenie dietetyczne jest niezbędne przede wszystkim w chorobach wynikających z zaburzenia przemian szlaków metabolicznych, czyli w galaktozemii, fruktozemii, zaburzeniach przemian kwasów tłuszczowych czy fenyloketonurii. Wsparcia dietetycznego wymaga także ciężka choroba, jaką jest mukowiscydoza. Wszelkiego rodzaju zapalenia, jak zapalenie wątroby (w tym niealkoholowe stłuszczenie wątroby, alkoholowe stłuszczenie wątroby oraz marskość), jelit (przede wszystkim wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół Crohna oraz zapalenie w przebiegu choroby trzewnej), przełyku, żołądka czy dwunastnicy, zespół jelita drażliwego, biegunki oraz zaparcia także wymagają zastosowania odpowiednich diet. Na szczególną uwagę zasługują także choroby nerek. W zależności od składu kamieni nerkowych występujących u pacjenta, wprowadza się inną dietę eliminacyjną. Dializy, także wymagają wprowadzenia odpowiedniej korekty jadłospisu.

Zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja, bulimia, ale także zespół kompulsywnego objadania się wymagają konsultacji dietetycznej. Niedożywienie oraz choroby nowotworowe, stany pooperacyjne, ale także przedoperacyjne również wymagają odpowiedniego odżywienia pacjenta przy pomocy dobrze zbilansowanej diety (niestety, nie zawsze ten bardzo ważny czynnik wpływający na regenerację pacjenta po zabiegu, jest brany pod uwagę…). Wszelkie diety eliminacyjne, jak wegetarianizm i jego odłamy, ograniczenie spożycia wybranych produktów lub grup produktów na skutek nietolerancji lub alergii, będących źródłem np. laktozy, kazeiny, glutenu (o którym już wcześniej wspomniałam), które pacjentowi nie służą, powinny być dobrze ułożone i zbilansowane przez specjalistę, który będzie wiedział jak ułożyć jadłospis, żeby z powodu eliminacji nie wystąpiły niedobory. Osteoporoza, zaburzenia pracy tarczycy (np. nadczynność, niedoczynność, Hashimoto, choroba Gravesa- Basedowa), przytarczyc, zaburzenia pracy nadnerczy (nadczynność i niedoczynność), zaburzenia płodności – leczenie wszystkich tych przypadłości byłoby dużo szybsze i prostsze dzięki prawidłowo dobranej diecie. Także w leczeniu POCHP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) konieczne jest zastosowanie prawidłowej diety celem poprawy funkcjonowania pacjentów [9,10]. Gdzie przeciętna osoba kieruje się, kiedy występują u niej niedobory witamin i składników mineralnych?- oczywiście większość idzie do apteki. Przecież można by było temu zapobiec dzięki prawidłowo zbilansowanemu jadłospisowi.

Jednak należy przede wszystkim pamiętać o profilaktyce. Większości chorób można uniknąć dzięki zastosowaniu się do zasad zdrowego odżywiania – np. piramidy zdrowego żywienia i aktywności fizycznej (2016r.):

http://www.izz.waw.pl/attachments/article/555/Nowa%20Piramida%20Zdrowego%20%C5%BBywienia.jpg

Szanowni Państwo, do Państwa przemyśleń poddaje pytanie,  czy rzeczywiście rola dietetyka w zespole specjalistów POZ jest konieczna?

1. „Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka” H. Ciborowska, A. Rudnicka, PZWL, Warszawa 2014
2. „Zespół metaboliczny – epidemia XXI wieku” Bogumiła Drzycimska-Tatka, Angelika Drab-Rybczyńska, Jerzy Kasprzak, Hygeia Public Health 2011, 46(4): 423-430
3. „Epidemia otyłości w XXI wieku” Monika Szymocha, Marek Bryła, Irena Maniecka-Bryła, Zdr Publ 2009;119(2):207212
4. „Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy” Longina Kłosiewicz-Latoszek, Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 339-343
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23755170
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23688532
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25311313
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26418822
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23714353
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26150712
11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23727641
12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23078460