Odchudzanie, a raczej NIE odchudzanie dzieci. Czy moje dziecko ma nadwagę?
W obecnych czasach coraz bardziej powszechne jest zjawisko otyłości, której odsetek wzrasta tak dynamicznie, że określa się ją jako epidemie. Możemy to zaobserwować we wszystkich grupach wiekowych, w tym także wśród dzieci, co jest szczególnie niepokojące. Dzieciństwo i okres młodzieńczy to najlepszy czas na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych zapewniających zdrowie, natomiast błędy popełnianie w tym okresie przynoszą negatywne konsekwencje w życiu dorosłym. Jak wiemy, wraz z otyłością wzrasta ryzyko zachorowań na wiele groźnych chorób dieto zależnych, dlatego tym bardziej powinniśmy zwrócić uwagę, na to czym masa ciała naszego dziecka jest prawidłowa.
Czy masa ciała mojego dziecka jest prawidłowa?
Do oceny prawidłowości masy ciała dziecka używa się siatek centylowych (m.in. masy ciała w stosunku do wieku, wzrostu w stosunku do wieku , masy w stosunku do wzrostu). Do 3 roku życia używamy siatek dla wzrostu i wieku (nie BMI).
Jak korzystać z siatek centylowych?
http://www.czd.pl/images/stories/promocja_zdrowia/Centyle_BMI_ch%C5%82opcow_w_wieku_3_18_lat.jpg
Przykładowo:
Chłopiec, lat 8, masa ciała: 44 kg , wzrost: 148 cm
Krok 1. Obliczamy BMI – wskaźnik masy ciała – obliczamy go dzieląc masę ciała ( w kilogramach) przez wzrost do kwadratu ( w metrach). Lub korzystając z internetowego kalkulatora BMI.
BMI- 20,1
Krok 2. Sprawdzamy wynik na siatkach centylowych, dostępnych np.
Krok 3. Interpretujemy wyniki:
< 5 p.c. – Niedowaga,
5- 85 p.c. – Norma,
85- 95 p.c. – Nadwaga,
> 95 p.c.- Otyłość
Wynik jest w normie.
Jeśli według obliczeń u Twojego dziecka wyszła nadwaga lub otyłość, skonsultuj to z lekarzem lub dietetykiem. W niektórych sytuacjach, konieczne jest głębsza analiza aby stwierdzić czy dziecko znajduję się w normie czy poza normą.
Dlaczego prawidłowa masa ciała u dzieci jest tak ważna?
Wykazano, że dzieci, które cierpią na otyłość są około 6 razy bardziej narażone na otyłość w wieku dorosłym niż dzieci z prawidłową masą ciała. Wpływa na to fakt, że liczba komórek tłuszczowych nie ulega zmniejszeniu, nawet w wyniku redukcji masy ciała – zmniejszeniu ulega wtedy jedynie zawartość tłuszczu w tych komórkach.
W związku z tym u dzieci z nadmierną masą ciała lub otyłością, duża liczba komórek tkanki tłuszczowej (adipocytów) pozostanie na całe życie, co powoduje dużą skłonność do nadwagi już przy niewielkich błędach żywieniowych w życiu dorosłym. Ponadto błędy żywieniowe popełniane w młodości, bardzo często popełniane są w życiu dorosłym. Dlatego też tak ważne jest wyrabianie prawidłowych nawyków żywieniowych już w wieku dziecięcym.
Czyli co począć gdy moje dziecko ma nadwagę.
Najważniejszą rzecz w odchudzaniu dziecka jest to, że tak jak w tytule, dzieci NIE odchudzamy. A mianowicie chodzi o to, że dzieciom nie powinno wprowadzać się restrykcji kalorycznych. Ze względu na ich intensywny rozwój, bardzo ważne jest aby otrzymywały wszystkie składniki odżywcze zgodne z zapotrzebowaniem.
Nie powinniśmy, na wagę naszego dziecka patrzeć w aspekcie – „musi schudnąć 5 kg” , a jeśli chcemy obserwować masę ciała to ewentualnie „ Urosło 3 cm, a masa ciała pozostała taka sama” – i sprawdzać wyniki używając siatek centylowych. Może zdarzyć się tak, że masa ciała przy prawidłowym odżywianiu (zgodnym z zapotrzebowaniem, nie zmniejszonym) i tak ulegnie redukcji ponieważ otyłość u dzieci zazwyczaj spowodowana jest popełnianymi błędami żywieniowymi i tym że spożywają więcej niż powinny oraz mają zbyt mało ruchu.Dzięki prawidłowo zbilansowanej diecie oraz aktywności fizycznej, pożegnamy problem dodatkowych kilogramów.
Co więc robić w praktyce? Poniżej kilka wskazówek na podstawie najczęściej popełnianych błędów.
- W ciągu dnia powinien być tylko jeden posiłek obiadowy. Jeśli do tej pory Twoje dziecko spożywało 2 posiłki obiadowe (np. jeden w szkole, drugi w domu) trzeba z jednego zrezygnować – na rzecz np. podwieczorku (czyli jakieś zdrowej przekąski – owoc, jogurt naturalny).
- Zwróć uwagę na to czy śniadanie zjadane jest w pierwszej godzinę po przebudzeniu, oraz czy jest posiłkiem większym od kolacji. Ponieważ zgodnie z powiedzeniem „Śniadanie zjedz jak król, obiad jak książę, kolację jak żebrak” w diecie dziecka kolacja powinna być lekkostrawna i powinna być posiłkiem mniejszym niż śniadanie.
- Wyeliminuj wszystkie słodkie napoje (w tym też słodzenie herbaty!) – dostarczamy w ten sposób mnóstwo zbędnych kalorii i cukru. Zamiast nich staraj się wyrobić w dziecku nawyk picia wody.
- Ogranicz spożywanie słodyczy.Najlepiej przygotowywać własnej roboty zdrowe wersje słodyczy (np. lody własnej roboty, lub desery („szybki przepis”: banan zmiksowanym z migdałami, odrobiną kakao, wiórkami kokosowymi, miodem), które również należy serwować w ograniczonej ilości, ponieważ nawet zdrowy słodycz jest słodyczem.
- Pamiętaj również o owocach. Mogą być podawane zamiast słodyczy.
- Staraj się, aby w diecie było jak najwięcej warzyw (im więcej tym lepiej- w różnych postaciach – surowe, gotowane, pieczone (np. chipsy z marchewki, pietruszki, jarmużu), w postaci surówki, sałatki, czy tak „do ręki” (np. kalarepka, marchewka)).
- Zamień pieczywo jasne na ciemne, słodkie płatki śniadaniowe na płatki owsiane, jaglane ( z odrobiną kakao, cynamonem i ulubionym owocem naprawdę mogą się sprawdzić). Nie zapominaj o kaszach, ryżu brązowym i makaronie pełnoziarnistym.
- Staraj się aby jadłospis dziecka był zaplanowany – 3 główne posiłki (śniadanie, obiad, kolacja) i dwa dodatkowe (II śniadanie, podwieczorek). Pozwoli to uniknąć „niekontrolowanego podjadania”.
- Ze stosowanych technik kulinarnych częściej wybieraj gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie, duszenie. Unikaj smażenia.
- Pamiętaj o aktywności fizycznej (wspólne spacery, gry i zabawy ruchowe, w które może zaangażować się cała rodzina).
Czyli jak odchudzić moje dziecko?
Wprowadzanie zmian w dotychczasowej diecie dziecka, może być czasami nie lada wyzwaniem. Dlatego też wszystkie zmiany można wprowadzać stopniowo, metodą małych kroczków. Na początek wybierz dwie z wymienionych wskazówek, i staraj się je zrealizować. Jak już się uda, to wprowadź kolejne zmiany, docelowo dążąc do zrealizowania wszystkich podpunktów. Bardzo ważnym elementem w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych dzieci są zachowania żywieniowe rodziców, dlatego też bardzo ważne jest to aby cała rodzina odżywiała się zdrowo (co wyjdzie tylko na korzyść). Trzeba pamiętać o tym, że to w rękach rodzicach leży zdrowie dziecka.
Bibliografia
- Epstein L.H.: Family-basedbehaviouralintervention for obesechildren. Int. J. Obes. 1996; 20 (supl.1): s14–s21
- Harton A., Sa’eed Bawa, Weker H.: Przyczyny nadwagi i otyłości prostej u młodzieży w wieku 13 –15 lat – aspekt żywieniowy. Żyw. Człow. Metab., 2002, 29, Supl., 226-230.
- Jeżewska-Zychowicz M.: Ocena poziomu wiedzy żywieniowej młodzieży w wieku 13 –15 lat w perspektywie prewencji chorób dietozależnych. Żyw. Człow. Metab., 2004, 31, Supl., cz. II, 86 – 98.
- Szczepaniak B., Flaczyk E., Górecka D.: Częstotliwość spożycia wybranych produktów w zależności od sytuacji materialnej młodzieży. Żyw. Człow. Metab., 2002, 29, Supl., 137-142.
- Ward-Begnoche W.L., Gance-Cleveland B.: Promoting Behavioral Change in Overweight Youth. J. Pediat. Health Care, 2005, 19, 5, 318-328
- Zasady Prawidłowego Żywienia. IŻŻ, Warszawa 2016.
- http://olaf.czd.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=97:wyniki-projektu-siatki-centylowe&catid=21:wyniki&Itemid=22
- http://www.izz.waw.pl/pl/zasady-prawidowego-zywienia
Autor
Katarzyna Rucińska
