Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – czego unikać by sobie nie zaszkodzić?

Wytyczne w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy – czego unikać by sobie nie zaszkodzić?

Dane epidemiologiczne wskazują, że na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy cierpi 5 – 10% dorosłej populacji. Dotyczy to zatem całkiem sporej grupy ludzi, której sposób odżywiania wymaga specjalnych modyfikacji. Jakie są przyczyny choroby wrzodowej i jej objawy i jak powinna wyglądać dieta pacjenta z tym schorzeniem, o tym poniżej.

Choroba wrzodowa – czym jest wrzód?

Wrzody to nic innego jak tworzące się ubytki w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy, najczęściej z naciekami zapalnymi, które mogą również dochodzić do głębszych warstw. Za główną przyczynę powstawania wrzodów żołądka wskazuje się zakażenie bakteriami Helicobacter pylori. Bakteria ta adaptuje się do kwaśnego środowiska panującego w żołądku i wytwarza enzymy min. ureazę, która rozkłada mocznik na amoniak i dwutlenek węgla. Jony amonowe zapewniają środowisko alkaliczne, co umożliwia Helicobacter pylori przeżycie i rozmnażanie, a co za tym idzie wywołany jest stan zapalny żołądka w wyniku którego powstają owrzodzenia. W chorobie wrzodowej dochodzi do zwiększonego wydzielania się soku żołądkowego.

Dodatkowo do rozwinięcia się choroby wrzodowej predysponują długotrwałe napięcia nerwowe, nadużywanie papierosów i alkoholu, nieregularne spożywanie posiłków, niehigieniczny tryb życia i predyspozycje rodzinne.

Jak objawia się choroba wrzodowa?

    Do charakterystycznych objawów choroby wrzodowej należą:

• bóle w nadbrzuszu pojawiające się okresowo (np. w okresie jesieni lub wiosny), trwające wiele tygodni, nasilające się około pół godziny po zjedzeniu posiłku w przypadku wrzodów żołądka, a do 2 – 3 godzin we wrzodach dwunastnicy;
• bóle głodowe w nocy i na czczo przy wrzodach dwunastnicy (ból na prawo od pępka);
• pieczenie i palenie w nadbrzuszu;
• zgaga;
• puste odbijania;
• nudności
• wymioty,
• zaparcie stolca.

Zdarza się, że choroba nie daje dolegliwości. Chorobę wrzodową stwierdza się poprzez badanie rentgenowskie lub endoskopowe.

Zalecenia żywieniowe w chorobie wrzodowej

Podstawą leczenia choroby wrzodowej jest kuracja farmakologiczna, ale jej pozytywny skutek zależy także od stosowania odpowiedniej diety, która powinna być pełnowartościowa i pokrywać normy na węglowodany, tłuszcz, białko, witaminy i składniki mineralne przyjęte dla osób zdrowych.

W czasie zaostrzenia choroby należy:

• bezwzględnie wykluczyć dania ciężkostrawne, długo zalegające w żołądku, wzdymające, powodujące zgagę czy wzdęcia (potrawy tłuste, smażone, pieczone, wędzone, z dodatkiem nasion roślin strączkowych, ostre przyprawy),
• owoce i warzywa podawać ugotowane w postaci przecierów i rozcieńczonych soków (w czasie remisji można podawać surowe w postaci rozdrobnionej),
• posiłki spożywać co 3 – 4 godzin, nie więcej niż 5 dań w ciągu dnia,
• lekkostrawna kolacja powinna zostać zjedzona przed snem, aby nie dopuścić do bóli nocnych,
• posiłki powinny być zjadane spokojnie, powoli, o stałych porach.

Przez cały czas chory powinien stosować się do zaleceń diety lekkostrawnej z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Chorobie wrzodowej nie sprzyja częste spożywanie pokarmów, dieta bogata w błonnik, obfite, duże porcje posiłków, ponieważ właśnie to wzmaga to wydzielanie soku żołądkowego. Nie wskazane są również kawa i inne napoje zawierające kofeinę, napoje gazowane, tłuste mięsa i wywary mięsne, buliony, rosoły oraz produkty zawierające dużo cukrów prostych np. kremy, ciastka.  Bardzo ważne jest także, aby osoba chora zaprzestała palenia papierosów, gdyż to one spowalniają gojenie i przyczyniają się do częstszych bóli.

Mimo, że dieta nie jest główną formą leczenia wrzodów żołądka i dwunastnicy, a pozytywny skutek przynosi przede wszystkim podawanie odpowiednich leków, to stworzenie choremu dobrego jadłospisu podnosi efektywność terapii farmakologicznej.

1. https://gastrologia.mp.pl/choroby/zoladek/63409,choroba-wrzodowa-zoladka-i-dwunastnicy
2. Ciborowska H., Rudnicka R.: Dietetyka, Warszawa 2014, ISBN 978-83-200-4867-4.
3. Gawęcki J., Grzymisławski M.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego, Warszawa 2012, ISBN 978-83-01-13954-4.