Cholesterol – współczesne poglądy w oparciu o nowelizację norm żywienia IŻŻ

Cholesterol – współczesne poglądy w oparciu o nowelizację norm żywienia IŻŻ

Definicja i funkcje fizjologiczne

Cholesterol to lipid z grupy steroidów, występujący we wszystkich tkankach pochodzenia zwierzęcego. Nie występuję w roślinach. Od 60% do 80% cholesterolu znajdującego się w organizmie pochodzi z syntezy endogennej w wątrobie oraz części dystalnej jelita cienkiego, a 20% do 40% jest dostarczane wraz z dietą. Cholesterol jest prekursorem ważnych steroidów takich jak hormony steroidowe czy kwasy żółciowe. Stanowi substrat do syntezy witaminy D, glikozydów nasercowych, fitosteroli czy np. niektórych alkaloidów. Dla pokrycia zapotrzebowania organizmu wystarczająca jest synteza endogenna, co oznacza, że człowiek nie musi dostarczać cholesterolu wraz z pożywieniem dla zaspokojenia potrzeb fizjologicznych.

Źródła w żywności

Najwięcej cholesterolu pochodzi z podrobów i wędlin podrobowych, jaj oraz tłuszczu mlecznego.

Tabela 1. Zawartość cholesterolu w 100g części jadalnych produktu spożywczego*

Nadmiar cholesterolu w organizmie* Wartości wg Kunachowicz H. i wsp., Tabele składu i wartości odżywczej, PZWL, Warszawa, 2005.

Jest on jednym z głównych czynników ryzyka miażdżycy i przy jednoczesnym wzroście jego stężenia w surowicy krwi, zwiększa się ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Zależność pomiędzy poziomem cholesterolu a jego spożyciem jest jednak niewielka. W licznych badaniach, mających na celu ocenę występowania choroby niedokrwiennej serca w zależności od ilości spożycia cholesterolu w oparciu o analizę jednoczynnikową, wykazano taką zależność. Była ona jednak słabsza lub nie było jej wcale w wieloczynnikowych analizach. Nie można zatem wyciągnąć jednoznacznego wniosku.

Współczesne poglądy na temat norm spożycia cholesterolu

Ze względu na fakt, iż endogenna synteza cholesterolu w zupełności zabezpiecza zapotrzebowanie organizmu, nie można ustalić normy wystarczającego spożycia. Niejednoznaczność wyników badań na temat wpływu spożycia cholesterolu na jego stężenie w surowicy krwi i zagrożenie miażdżycą oraz udokumentowana zależność stężenia cholesterolu od innych składników diety np. nasyconych kwasów tłuszczowych, izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych, przysparza kłopotów w ustaleniu górnej granicy odpowiedniego spożycia.

W ostatniej wersji amerykańskich norm żywienia nie zajęto stanowiska w tej sprawie. FAO/WHO w raporcie z 2010 r. w ogóle nie wypowiedziała się w tej sprawie. Europejskie grupy ekspertów też nie obrały większego stanowiska, podkreślając, że w Europie przeciętne spożycie kształtuje się na poziomie około 300mg/d, co uznawane jest za bezpieczne.

Celowe jest uwzględnienie zasady ograniczania spożycia produktów o dużej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, w ramach upowszechniania wiedzy o zdrowym żywieniu i metodach profilaktyki choroby niedokrwiennej serca. Dotyczy to w szczególności osób obarczonych wysokim ryzykiem choroby niedokrwiennej serca.

1. http://www.izz.waw.pl/attachments/article/33/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf
2. Kunachowicz H. i wsp., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2005
3. Stanisław Konturek: Czynności wątroby. W: Władysław Zygmunt Traczyk, Andrzej Trzebski, Andrzej Godlewski: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007