Celiakia – wyrok śmierci czy małe wyzwanie?
Kiedy lekarz gastrolog zdiagnozuje celiakię, konieczna będzie wizyta u dyplomowanego dietetyka i rozpoczęcie przygody z dietą bezglutenową. Pomimo, że na występowanie celiakii wpływa nie tylko nietolerancja glutenu (dochodzą do tego czynniki środowiskowe, inne choroby immunologiczne i predyspozycje genetyczne) to jedynym sposobem złagodzenia objawów i poskromienia choroby (której nie da się wyleczyć, a przynajmniej stan wiedzy na dziś na to nie wskazuje) jest usunięcie glutenu z diety. Całkowite.
Gdzie występuje gluten?
Większość osób nagle uważa, że większa tragedia nie mogła im się przytrafić bo niczego nie będą mogli zjeść. Tymczasem dieta bezglutenowa nie jest wyrokiem śmierci i dieta ta nie odbiega mocno od normalnej, zdrowej diety.
Z diety należy wyeliminować zboża, które zawierają gluten: jęczmień (hordeina), żyto (sekalina) i oczywiście pszenicę i jej odmiany (gliadyna). Należy pamiętać, że orkisz, durum czy kamut to także pszenica. Kasza kuskus czy bulghur także jest źródłem glutenu. Jeśli chodzi o owies (i prolinę, jaką jest awenina) sam w sobie nie jest źródłem glutenu. Problem z nim jest taki, że często jest on zanieczyszczony i nieoznakowany symbolem przekreślonego kłosa może powodować dolegliwości u celiaków.
Produkty, na których opakowaniu znajduje się symbol przekreślonego kłosa, lub znajduje się informacja, że zawierają one mniej niż 20 mg/kg produktu lub w produkcie klasycznie “glutenowym” użyto zamiennika bezglutenowego są uznawane za bezglutenowe. Wystarczy tylko przeczytać dobrze skład.
Oczywiście należy wyeliminować klasyczny biały chleb, bułeczki czy rogaliki maślane, pizzę z sieciówek czy kebaba w bułce zza rogu, większość sklepowych makaronów, kaszę jęczmienną (pęczak także), jak wyżej napisałam kuskus, bulghur, manną. Uznawane przez dietetyków za zdrowe pieczywo żytnie, mieszane, razowe, pita i grahamki… Płatki żytnie, jęczmienne, owsiane nieoznakowane….
Dieta bezglutenowa – co mam jeść?
Brzmi przerażająco? Może na pierwszy rzut oka rzeczywiście można dostać depresji, jednak uwierzcie mi – tylko na pierwszy!
Nie ograniczamy mięs, ryb, owoców morza, nabiału, jajek, orzechów i nasion, tłuszczów (wybieramy oczywiście roślinne), warzyw i owoców – tutaj wybór jest dowolny, nie zawierają one glutenu (oczywiście jeśli są dobrze tolerowane)! ALE! Przetwory mięsne, rybne czy niektóre produkty nabiałowe mogą mieć dodatek glutenu – CZYTAMY SKŁAD! Zawsze. Powinna to być czynność odruchowa, nie tylko u celiaków.
Zbożami bezglutenowymi są: oznaczony owies, gryka, proso (np. kasza jaglana), amarantus, teff, kukurydza, ryż, sorgo, maniok, komosę ryżową (quinoa), len, chia.
Mąka kokosowa, kasztanowa, migdałowa i każda “niezbożowa’ jest dopuszczalna. Więc kwestia braku chleba na diecie bezglutenowej to historia. Wystarczy tylko chwila czasu 🙂 Na rynku są dostępne produkty bezglutenowe, jak chleb czy bułki – jednak ich skład pozostawia wiele do życzenia… Lepiej piec samemu. Zwłaszcza, że wybór jest imponujący!
Czy można schudnąć na diecie bezglutenowej?
Oczywiście! Jeśli dieta jest odpowiednio zbilansowana, bogata w warzywa, dobrej jakości białko i oleje to utrata masy ciała nie jest odległym marzeniem. Pomimo ograniczenia podaży błonnika z produktów pełnoziarnistych (głównie z żyta i jęczmienia) dieta bezglutenowa, dobrze zbilansowana i prowadzona przez dobrego dietetyka nie dość, że nie doprowadzi do niedoborów, to jeszcze pozwoli czuć się lekko, zdrowo, utrzymywać prawidłową masę ciała i dać poczucie kompletnej normalności.
Mam bóle, wzdęcia, biegunki na diecie bezglutenowej – co robić?
Należy mieć na uwadze, że celiakia jest chorobą jelit, do tego autoimmunologiczną – więc mogą towarzyszyć jej inne schorzenia. “Świeże” badanie, z 7 lipca 2017 podkreśla, że pacjentów chorych na celiakię trzeba stale monitorować, ponieważ często borykają się oni także z zespołem jelita drażliwego (IBS), wymiotami, wzdęciami czy dyspepsją czynnościową, pomimo stosowania diety bezglutenowej. Dlatego tak istotna wydaje się być opieka wykwalifikowanego dietetyka.
Bibliografia:
- D A van Heel, J West “Recent advances in coeliac disease”.
- Silvester JA, Graff LA, Rigaux L, Bernstein CN, Leffler DA, Kelly CP, Walker JR, Duerksen DR “Symptoms of Functional Intestinal Disorders Are Common in Patients with Celiac Disease Following Transition to a Gluten-Free Diet” Dig Dis Sci. 2017 Jul 7. doi: 10.1007/s10620-017-4666-z
- http://www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/Prezentacje/2014/2/dieta_bezglutenowa2.pdf
- Anna Wojtasik, Hanna Kunachowicz, Wojciech Daniewski “Aktualne wymagania dla produktów bezglutenowych w świetle ustaleń kodeksu żywnościowego” BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLI, 2008, 3, str. 229–233
Autor
